Trong những năm gần đây cây Maca đã được rất nhiều người biết đến. Đây là loại cây trồng có nguồn gốc từ Peru và thường được sử dụng dưới dạng bột hay thực phẩm bổ sung. Củ Maca từ trước đến nay vẫn được dùng để tăng cường khả năng sinh sản và ham muốn tình dục. Nó cũng được cho là có thể cải thiện năng lượng và sức bền.
Maca là gì?
Cây Maca có tên khoa học là Lepidium meyenii, nó còn có tên khác là nhân sâm Peru. Loài cây này sinh trưởng chủ yếu ở Andes miền trung Peru trong điều kiện khắc nghiệt và trên độ cao lên đến hơn 13,000 feet (4,000 mét).
Maca là một loại rau cải có họ hàng với bông cải xanh, bông cải trắng, cải thảo, và cải xoăn. Từ lâu người Peru đã có bề dày lịch sử trong việc sử dụng ẩm thực kết hợp với dược liệu. Phần củ phát triển dưới lòng đất là phần ăn được của cây maca. Củ có nhiều màu sắc khác nhau từ trắng đến đen.
Củ Maca thường được phơi khô và nghiền thành bột, nhưng nó cũng được chế biến thành dạng viên nang hay dung dịch. Mùi vị giống đất và hạt phỉ của bột maca không được nhiều người ưa thích cho lắm. Nhiều người thêm maca vào sinh tố, bột yến mạch và các món ngọt. Cần chú ý thêm là việc nghiên cứu về củ maca mới đang chỉ dừng ở giai đoạn đầu. Hầu hết đây đều là những nghiên cứu nhỏ trên động vật hoặc được tài trợ bởi các công ty sản xuất và buôn bán maca.
Kết luận: Maca là cây thuốc trồng chủ yếu trong điều kiện khắc nghiệt trên núi cao ở Peru.
1. Thực phẩm giàu dinh dưỡng
Củ maca rất giàu dinh dưỡng, là nguồn cung cấp một số vitamin và khoáng chất tuyệt với (2).
1 ounce (28 gram) bột củ maca bao gồm:
- Calo: 91
- Carbon hydrate: 20 gram
- Protein: 4 gram
- Chất xơ: 2 gram
- Chất béo: 1 gram
- Vitamin C: 133% lượng khuyến nghị (RDI)
- Đồng: 85% (RDI)
- Sắt: 23% (RDI)
- Kali: 16% (RDI)
- Vtamin B6: 15% (RDI)
- Mangan: 10% (RDI)
Củ macca cung cấp nhiều carbon hydrate và protein, ít chất béo và một lượng chất xơ thích hợp. Nó cũng chứa nhiều loại vitamin và khoáng chất cần thiết như vitamin C, đồng và sắt.
Hơn nữa, cây maca chứa rất nhiều thành phần thực vật trong đó có glucosinolate và polyphenol.
Kết luận: Bột củ maca có hàm lượng lớn protein, carb và một số chất dinh dưỡng trong đó có vitamin C, đồng, sắt. Nó cũng chứa nhiều thành phần thực vật hoạt tính.
2. Maca tăng ham muốn tình dục ở nam và nữ giới
Giảm ham muốn tình dục là vấn đề thường gặp ở người trưởng thành, do đó con người rất quan tâm đến các loại thảo mộc và thực vật giúp tăng cường ham muốn. Theo nhiều nghiên cứu được thực hiện, Maca đã và đang được quảng cáo như một sản phẩm cải thiện hiệu quả ham muốn.
Theo một đánh giá từ năm 2010 bao gồm 4 nghiên cứu lâm sàng ngẫu nhiên với tổng cộng 131 người tham gia đã cho thấy maca cải thiện ham muốn tình dục ít nhất 6 tuần sau khi ăn.
Kết luận: Maca tăng ham muốn tình dục ở nam lẫn nữ giới.
3. Maca giúp tăng khả năng sinh sản ở nam giới
Khi nhắc đến khả năng sinh sản của nam giới, chất lượng và số lượng tinh trùng là rất quan trọng. Đã có một số bằng chứng cho thấy củ maca giúp tăng khả năng sinh sản của nam giới. Một đánh giá gần đây đã tổng hợp những phát hiện của 5 nghiên cứu nhỏ. Đánh giá này cho biết maca giúp cải thiện chất lượng tinh dịch ở cả nam giới vô sinh và khỏe mạnh.
Một trong những nghiên cứu đã làm thí nghiệm trên 9 người đàn ông. Sau khi ăn maca trong 4 tháng, tinh trùng của những người này đã tăng về khối lượng, số lượng và hoạt động.
Kết luận: Maca thúc đẩy việc sản xuất tinh trùng và cải thiện chất lượng tinh trùng, từ đó tăng cường khả năng sinh sản ở nam giới.
4. Maca giúp giảm các triệu chứng của mãn kinh
Mãn kinh là thời kỳ kinh nguyệt của phụ nữ chấm dứt vĩnh viễn. Suy giảm estrogen xảy ra trong giai đoạn này có thể gây ra một loạt các triệu chứng khó chịu. Các triệu chứng bao gồm bốc hỏa, khô âm đạo, tâm trạng thất thường, mất ngủ và khó chịu.
Một đánh giá về 4 nghiên cứu ở phụ nữ mãn kinh đã cho thấy maca làm giảm các triệu chứng mãn kinh trong đó có bốc hỏa và ngủ không ngon. Thêm vào đó, các nghiên cứu trên động vật cho hay maca có thể hỗ trợ bảo vệ xương. Phụ nữ có nguy cơ cao bị loãng xương sau mãn kinh.
Kết luận: Maca giúp cải thiện các triệu chứng mãn kinh trong đó có bốc hỏa và ngủ không ngon về đêm.
5. Maca giúp cải thiện tâm trạng
Một số nghiên cứu đã chỉ ra maca có thể giúp tậm trạng tốt hơn. Cụ thể là nó giúp giảm lo âu, các biểu hiện trầm cảm đặc biệt ở phụ nữ mãn kinh. Maca chứa các thành phần thực vật tên là flavonoid được cho là ít nhiều mang lại các lợi ích về tâm lý.
Kết luận: Maca có thể cải thiện sức khỏe tinh thần và tâm trạng bằng các giảm trầm cảm và lo âu đặc biệt ở phụ nữ mãn kinh.
6. Maca giúp tăng năng lượng và cải thiện thành tích thể thao
Bột củ maca là thực phẩm chức năng rất phổ biến trong giới vận động viên và những người tập thể hình. Loại thực phẩm này được được khẳng định là giúp tăng cơ bắp, sức mạnh, năng lượng và cải thiện thành tích vận động. Một số nghiên cứu trên động vật cho thấy maca cũng thăng cường thành tích tập luyện sức bền.
Thêm vào đó, một nghiên cứu nhỏ trên 8 người chạy xe đạp là nam đã phát hiện thời gian để họ đạp xe gần 25 dặm (40 km) đã được rút ngắn sau 14 ngày bổ sung thêm maca.
Hiện nay chưa có một bằng chứng khoa học nào khẳng định những lợi ích của maca đến việc phát triển cơ bắp.
Kết luận: Việc bổ sung maca giúp cải thiện thành tích vận động đặc biệt trong các môn thể thao sức bền. Tuy nhiên những hiệu quả trong việc tăng cường cơ bắp vẫn còn đang trong gia đoạn nghiên cứu.
7. Maca bảo vệ da dưới ánh nắng mặt trời
Tia cực tím (UV) từ mặt trời có thể làm da bị cháy nắng và tổn thương nếu không được bảo vệ. Theo thời gian, bức xạ tia UV có thể gây ra nếp nhăn và tăng nguy cơ ung thư da.
Một có bằng chứng cho thấy thoa chiết xuất maca, một dạng đậm đặc của cây, lên da sẽ giúp bảo vệ da khỏi bức xạ UV. Một nghiên cứu trong đó 5 chú chuột đã được thoa chiết xuất maca lên da trong vòng 3 tuần và da của chúng đã được bảo vệ khỏi những tổn thương do tia UV.
Có được tác dụng bảo vệ như vậy là nhờ vào chất chống oxy hoá polyphenol và glucosinolates trong maca. Một điều cần ghi nhớ đó là chiết xuất maca không thể thay thế cho kem chống nắng thông thường. Và nó chỉ bảo vệ da khi được thoa trực tiếp chứ không thông qua việc ăn.
Kết luận: Chiết xuất maca khi thoa lên da sẽ giúp bảo vệ da khỏi tia UV của mặt trời.
8. Maca giúp cải thiện việc học tập và ghi nhớ
Maca có thể cải thiện chức năng não bộ. Thực tế maca vẫn được người Peru dùng để cải thiện thành tích học tập của trẻ em.
Trong các thí nghiệm trên động vật, maca đã cải thiện việc học và ghi nhớ của loại gặm nhấm bị suy giảm trí nhớ. Trong việc cải thiện khả năng học và ghi nhớ, maca đen có vẻ như có hiệu quả nhất.
Kết luận: Một số bằng chứng đã cho thấy maca đặc biệt là maca đen có thể cải thiện việc học và ghi nhớ.
9. Maca giúp giảm kích thước tuyến tiền liệt
Tuyến tiền liệt chỉ có ở nam giới. Phì đại tuyến tiền liệt hay còn gọi là u xơ tiền liệt tuyến (BHP) là một bệnh lý phổ biến ở nam giới có tuổi. Tuyến tiền liệt lớn có thể gây khó khăn trong việc tiểu tiện vì tuyến tiền liệt bao quanh ống tiểu nơi nước tiểu thoát ra ngoài.
Một số nghiên cứu trên loài gặm nhấm cho biết maca đỏ có thể giảm kích thước tuyến tiền liệt. Hàm lượng glucosinolate cao được cho là góp phần vào tác dụng của maca đỏ với tuyến tiền liệt. Chất này cũng giúp giảm nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt.
Kết luận: Tuyến tiền liệt lớn là vấn đề phổ biến ở nam giới lớn tuổi và có thể gây ra khó khăn trong việc tiểu tiện. Các thí nghiện trên động vật đã cho rằng maca đỏ giúp giảm khích thước tuyến tiền liệt.
Cách sử dụng Maca
Rất dễ dàng bổ sung maca vào chế độ ăn của bạn. Maca được dùng như thực phẩm bổ sung hoặc được thêm vào sinh tố, bột yến mạch, bánh nướng, bánh năng lượng và các thực phẩm khác.
Liều dùng tối ưu cho việc dùng maca vẫn chưa được đưa ra, nhưng liều lượng bột củ maca thường được sử dụng trong các nghiên cứu là khoảng từ 1.5 đến 5 gram mỗi ngày. Maca được bán trong các siêu thị, cửa hàng thực phẩm lành mạnh và nhiều cửa hàng bán lẻ online khác. Sản phẩm có ở dạng bột, viên nang 500mg hay dạng dung dịch chiết xuất.
Maca vàng là loại dễ mua nhất trong khi loại sẫm màu hơn như đỏ và đen lại sở hữu những đặc tính sinh học khác nhau.
Kết luận: Rất dễ bổ sung bột củ maca vào chế độ ăn và nó được bày bán rất rộng rãi
Độ an toàn và các phản ứng phụ
Maca được coi là thực phẩm an toàn. Tuy nhiên người Peru tin rằng ăn củ maca tươi có thể có những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và họ khuyên nên luộc củ maca trước khi ăn. Hơn nữa, nếu có vấn đề với tuyến giáp, bạn nên cẩn thận khi dùng maca. Lý do là vì trong maca có goitrogen một chất làm cản trở chức năng thông thường của tuyến giáp. Các hợp chất này có thể ảnh hưởng bạn nếu bạn bị suy yếu chức năng tuyến giáp.
Cuối cùng, phụ nữ mang thay và cho con bú nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng maca.
Kết luận: Maca được coi là thực phẩm an toàn cho hầu hết mọi người, nhưng những người có vấn đề với tuyến giáp cần cẩn thận khi dùng maca.
Những điều cần ghi nhớ
- Bổ sung maca có thể đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như tăng ham muốn tình dục và cải thiện tâm trạng.
- Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu chỉ mới ở quy mô nhỏ và nhiều nghiên cứu trong đó được thực hiện trên động vật.
- Dù maca hứa hẹn rất nhiều tiềm năng, nhưng nó vẫn cần được nghiên cứu chuyên sâu hơn.