Nghiến răng (bruxism) là hoạt động nghiến hay siết chặt 2 hàm răng lại với nhau mà không có chủ đích do sự co cơ của hệ thống nhai. Đây là một bệnh khá phổ biến xảy ra ở cả trẻ em và người lớn chiếm tỉ lệ khoảng 8% cộng đồng. Hiện tượng này thường xảy ra khi ngủ và có khi xảy ra cả khi thức. Theo GS. Franxois Unger (Pháp) cho biết một người bị nghiến răng có thể nghiến liên tục từ 6-8 phút vào ban đêm khi ngủ và khoảng 5-6 lần trong 1 giờ.
1/ Các triệu chứng thường thấy của nghiến răng:
Bệnh nhân bị nghiến răng không những phát ra tiếng ken két khi ngủ mà mỗi sáng thức dậy thường bị đau tai, đau thái dương, quay hàm và khó há miệng hay mỏi hàm dưới. Tùy mức độ nặng nhẹ mà mặt nhai của răng bị mài mòn, trường hợp nghiến mạnh có thể vỡ men răng, lộ ngà răng dẫn đến ê buốt khi dùng thực phẩm nóng và lạnh.
– Triệu chứng nghiến răng có thể là tạm thời.
– Trẻ em chiếm tỉ lệ cao càng lớn tuổi tình trạng càng giảm dần:
+ Trẻ em: 14-20% (theo Abe 1966)
+ Người trẻ (18-29 tuổi): 13% (theo Parinen 1994)
+ Người trưởng thành: 9% và người trên 65 tuổi là 3% (theo Lavigne 1994 & Ohayon 2001)
– Đa phần bản thân bệnh nhân không tự phát hiện ra bệnh, mà chỉ phát hiện khi đi khám nha sĩ hoặc người nhà bệnh nhân cho hay.
2/ Nguyên nhân dẫn đến chứng nghiến răng:
Có 3 nhóm nguyên nhân chính:
+ Nhóm thuộc về thần kinh
- Lo lắng căng thẳng, phiền muộn
- Rối loạn giấc ngủ
- Tổn thương não bộ
- Đau đầu
- Tính cách hung hăng, hiếu động
+ Nhóm thuộc về hình thể/ tại chỗ
- Khớp cắn xấu là do: Rối loạn phát triển giữa răng và xương hàm, đưa đến không có sự ăn khớp hài hòa giữa răng trên và dưới. Có điểm cộm làm cản trở hoạt dộng của hàm dưới.
- Tình trạng răng hỗn hợp ở trẻ (trẻ trong giai đoạn thay răng)
- Mất răng mà không được điều trị kịp thời dẫn đến các răng bi xô lệch
- Rối loạn khớp thái dương hàm dẫn đến co thắt cơ.
- Thở miệng
- Phì đại amidan
+ Nhóm thuộc về thuốc và chất kích thích
- Sử dụng chất kích thích (thuốc lắc, café, thuốc lá…)
- Tác dụng phụ của thuốc (thuốc chống suy nhược, thuốc an thần, thuốc lắc)
3/ Hậu quả của việc nghiến răng:
Chứng nghiến răng sẽ phát ra tiếng kêu khi ngủ làm ảnh hưởng đến người ngủ chung. Nếu bị nghiến răng mãn tính sẽ rất có hại cho răng như: gây mòn răng, ê buốt răng, hoặc làm cho răng bị lung lay. Bên cạnh đó, còn có thể gây vỡ răng, miếng trám, phục hình răng, đặc biệt các phục hình trên implant, gây đau đầu, đau khớp thái dương hàm, giới hạn việc há miệng, mỏi hàm. Trong trường hợp nghiêm trọng có thể gây phì đại cơ cắn làm cho biến đổi hình dạng khuôn mặt.
4/ Phương pháp điều trị:
Tùy thuộc vào nguyên nhân bị nghiến răng mà có cách điều trị khác nhau:
Điều trị nhóm nguyên nhân thuộc về hình thể:
- Điều chỉnh những điểm vướng cộm, hay những điểm cản trở hoạt động của hàm dưới
- Phục hồi hay chỉnh hình các răng mọc lệch lạc
- Máng nhai chống nghiến răng, đây là một giải pháp điều trị phổ biến trên thế giới, vì nó giúp giãn cơ, giảm tình trạng co thắt của các cơ nhai, bảo vệ hàm răng không bị gãy vỡ, di chuyển vị trí lồi cầu xương hàm dưới vào vị trí thích hợp.
Điều trị nhóm nguyên nhân thuộc về thần kinh:
- Giải tỏa tâm lý, căng thẳng
- Tổ chức cuộc sống, một cách hợp lý: cân bằng giữa công việc và thời gian nghỉ ngơi, thư giãn, cân bằng giữa trách nhiệm xã hội và gia đình.
- Nếu có chuyện căng thẳng, phiền muộn, nên gặp bạn bè, người thân để chia sẻ, hoặc gặp bác sĩ tâm lý để nhận được những lời khuyên thích hợp, không nên để chuyện phiên muộn kéo dai
- Cải thiện chất lượng giác ngủ. Tạo nên một giấc ngủ ngon và sâu., trước khi ngủ nên tắm nước ấm, nghe nhạc êm dịu, không nên hoạt đọng quá mức hay ăn quá no ngay trước giờ ngủ. Tránh tình trạng thức quá khuya.
Điều trị nhóm nguyên nhân thuộc về thuốc:
- Giảm các chất kích thích: rượu bia thuốc lá
- Có thể sử dụng các thuốc giãn cơ
5/ Chi phí điều trị nghiến răng:
– Chi phí điều trị nghiến răng không cao. Tuy nhiên, người bệnh nhân cần kiên trì vì giải pháp điều trị tâm lý không thể cải thiện nhanh chóng cũng như việc sử dụng máng nghiến cần được theo dõi và điều chỉnh mỗi tháng cho đến khi có sự ổn định và khớp cắn hài hòa giữa hai hàm răng trong 3 kỳ kiểm tra liên tiếp.
6/ Cách phòng ngừa để không bị nghiến răng:
Hiện nay vẫn chưa có một phương pháp điều trị nào thỏa đáng, tuy nhiên có một số biện pháp làm giảm hay ngăn ngừa tật nghiến răng như:
- Loại bỏ những vướng cộm ở khớp cắn; tránh stress, căng thẳng.
- Tổ chức lại cuộc sống, cân bằng giữa công việc và gia đình, dành thời gian thư giãn, nghỉ ngơi.
- Khám điều trị răng định kỳ, phát hiện sớm các lệch lạc, các bệnh lý răng để tránh bị mất răng, nếu bị mất răng, cần phục hồi răng bị mất sớm.
- Giảm các chất kích thích: rượu bia thuốc lá, thuốc lắc.
- Làm máng nhai mang vào ban đêm cũng có tác dụng ngăn ngừa các cơn nghiến răng và ngăn chặn sự phá hoại răng do nghiến, có thể giảm tình trạng đau cơ và khớp thái dương hàm… => Đây là một giải pháp điều trị phổ biến trên thế giới vì nó còn giúp giãn cơ, giảm tình trạng co thắt của các cơ nhai, bảo vệ hàm răng không bị gãy vỡ. Ngoài ra, còn giúp di chuyển lồi cầu xương hàm dưới vào vị trí thích hợp.
7/ Những lưu ý khi điều trị nghiến răng:
- Biểu hiện của bệnh thường không gây tình trạng cấp tính nên bệnh nhân thường ít quan tâm cho đến khi có biểu hiện đau ở khớp thái dương hàm như đau, có tiếng kêu khi há/ngậm miệng, mỏi hàm, ở thời điểm này, rất khó điều trị để phục hồi hoàn toàn.
- Trong trường hợp nghiến răng gây ra do rối loạn giấc ngủ thì nên đi khám sớm để phát hiện các vấn đề liên quan đến thần kinh, tâm thần.
- Nghiến răng trẻ em: Thường xảy ra ở trẻ em, sẽ giảm dần theo độ tuổi.
- Ở trẻ em có sự rối loạn khớp cắn do sự mọc răng, hệ thần kinh chưa phát triển hoàn chỉnh. Đồng thời, căng thẳng thần kinh trong học tập, xung đột quan hệ ban bè. Cần phát hiện, tránh tổn thương tâm lí cho trẻ. Nên chúng ta cần lưu ý tâm sự trò chuyện một cách thoải mái để hiểu được cuộc sống xung quanh trẻ từ đó giải tỏa tâm lý cho trẻ.
- Trước khi ngủ nửa tiếng, chỉ hãy cho trẻ chơi những trò chơi nhẹ nhàng, thư giãn, không đòi hỏi sức lực nhiều, tốt nhất là bạn đọc truyện tranh cho trẻ nghe. Không nên cho trẻ ăn trước khi đi ngủ, nhất là đồ ngọt dễ gây hưng phấn lên hệ thần kinh.
- Nên tập cho trẻ thói quen ngủ đúng giờ, không thức khuya, đảm bảo ăn uống đủ chất dinh dưỡng, cung cấp đủ canxi, vệ sinh răng miệng tốt trước khi ngủ.
Bệnh nghiến răng để lâu ngày có bị ảnh hưởng đến thần kinh không?
- Nếu nghiến răng do nguyên nhân tại chỗ, rối loạn khớp cắn giữa răng hàm trên và hàm dưới thì không nghiêm trọng đến mức dẫn đến bị tâm thần hay không kiểm soát được hành vi. Nhưng ảnh hưởng đến hệ thống thái dương hàm: bao gồm, khớp thái dương, răng và các cơ, thần kinh điều khiển hoạt động hàm dưới.
- Tuy nhiên, nghiến răng do rối loạn giấc ngủ, do căng thẳng, lo lắng gây ra thì chính việc rối loạn giấc ngủ, stress lâu ngày mới gây nên vấn đề thần kinh, tâm thần. Chứ nghiến răng không đưa đến bệnh thần kinh tâm thần.
- Trong trường hợp này nghiến răng có thể là một dấu hiệu của tình trạng rối loạn thần kinh, tâm thần trước đó. Do vậy khi phát hiện có nghiến răng cần nên cần lưu ý xem có phải nguyên nhân do rối loạn thần kinh, tâm thần hay không để điều trị kịp thời tình trạng rối loạn thần kinh, tâm thần thì khi đó dấu hiệu nghiến răng cũng sẽ tự động mất đi.